Kalça Protez Tedavisi

Kalça eklemindeki hasarlı kemik ve kıkırdakların yapay bir protezle değiştirilmesidir. Kalça protez tedavisi, genellikle ileri kireçlenme, kırık veya artrit sonrası uygulanır. Amaç ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmaktır. Cerrahi bir işlemdir. Hastanede yatış süresi birkaç gündür. Fizik tedaviyle iyileşme desteklenir. Hastalar genellikle günlük yaşantılarına dönebilir.

Kalça Protez Tedavisi Hangi Durumlarda Yapılır?

Kalça ekleminde zamanla kıkırdakların aşınmasıyla oluşan osteoartrit, ileri düzeye ulaştığında şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açar. Bu durumda ilaç ve fizik tedavi gibi yöntemler yetersiz kalırsa kalça protezi önerilir. Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırdığı romatoid artrit hastalığı kalça eklemini de etkileyebilir. İltihap sonucu oluşan hasar, protez ameliyatını gerekli kılabilir. Özellikle yaşlı bireylerde düşmeye bağlı olarak kalça kemiği kırıkları sık görülür.

Kırık iyileşmeyecek düzeydeyse ya da eklem yapısı bozulmuşsa protez tedavisi uygulanabilir. Kalça kemiğini besleyen kan akışının durması sonucunda kemikte çökme ve bozulma olur. Bu durumda kalça protezi, ağrıyı azaltmak ve fonksiyonu geri kazandırmak için kullanılır. Bazı bireylerde doğuştan ya da çocuklukta fark edilmeyen kalça çıkığı, ilerleyen yaşlarda kalça yapısında ciddi bozulmalara neden olur.

Bu durum ağrı ve yürüyüş problemleriyle birlikte kalça protez tedavisi ihtiyacını doğurur. Kazalar, düşmeler veya spor yaralanmaları sonucu kalça ekleminde kalıcı hasar oluşabilir. Eğer eklem yapısı geri dönüşü olmayacak şekilde bozulmuşsa, kalça protezi tedavisi tercih edilebilir. Kalça bölgesindeki kemiklerde tümör oluşumu veya Paget hastalığı gibi nadir kemik rahatsızlıklarında, eklemi korumak mümkün değilse kalça protezi yapılabilir. Yaşlanma ile birlikte kemik yoğunluğu azalır ve eklem kıkırdakları yıpranır. Yaşlı bireylerde ağrı ve hareket kısıtlılığı yaşam kalitesini etkiliyorsa, cerrah tarafından kalça protezi önerilebilir. Bu nedenlerle yapılan ameliyatlar, ağrının giderilmesini ve hastanın yeniden hareketli bir yaşama kavuşmasını sağlar. Müdahale kararı hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve şikâyetlerin ciddiyetine göre verilir.

Kalça Protez Tedavisi Nasıl Yapılır?

Detaylı fizik muayene yapılır. Hasta yürürken, otururken ya da merdiven çıkarken oluşan ağrılar değerlendirilir. Röntgen ve MR görüntüleme istenir. Kalça eklemindeki kıkırdak kaybı, kemik yapısı ve deformasyonlar incelenir. Kan tahlilleri ve anestezi muayenesi yapılır. Kalp, akciğer ve genel sağlık durumu değerlendirilir. Hasta bilgilendirilir. Hangi protez kullanılacağı, ameliyat süreci ve sonrası anlatılır. Genel veya spinal anestezi yapılır. Hasta ya tamamen uyutulur ya da belden aşağısı uyuşturulur. Ağrı kontrolü sağlanır. Ameliyat sırasında ve sonrasında ağrı hissedilmez. Cilt ve kas tabakaları dikkatlice açılır. Kalça eklemi ortaya çıkarılır. Hasarlı kemik ve kıkırdak temizlenir. Uyluk kemiği başı kesilir, eklem yüzeyi hazırlanır. Yapay protez parçaları yerleştirilir.

Metal, seramik veya plastik parçalar kemiğe sabitlenir. Yara kapatılır. Dikiş atılır ve pansuman yapılır. Hasta aynı gün veya ertesi gün ayağa kaldırılır. Fizyoterapist eşliğinde yürütülür. Fizik tedavi programı başlatılır. Kas gücü ve hareket kabiliyeti artırılır. Ağrı kontrolü yapılır ve enfeksiyon önlenir. Gerekli ilaçlar verilir. İlk 6 hafta dikkatli olunmalıdır. Yüksekten düşme veya zorlayıcı hareketlerden kaçınılır. Tam iyileşme genelde 3-6 ay sürer. Hasta gündelik yaşama dönebilir, ağrısız hareket edebilir. Kalça protez tedavisi, ileri derecede kalça eklemi kireçlenmesi, kırık sonrası bozulmalar ya da romatizmal hastalıklar nedeniyle yürüyemeyen veya ciddi ağrı çeken hastalar için uygulanır. Kaliteli bir cerrahi ve uygun takip ile başarı oranı çok yüksektir.

Kalça Protez Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ameliyat sonrası iyileşme sürecinde en önemli unsur, doktorunuzun ve fizyoterapistinizin verdiği tüm talimatlara harfiyen uymaktır. Reçete edilen ilaçları düzenli kullanmak, pansumanlarınızı ihmal etmemek ve kontrolleri aksatmamak iyileşme sürecini hızlandırır. Kalça protez tedavisi sonrası fizik tedavi, hareket kabiliyetinizi geri kazanmanızda kritik rol oynar. Egzersizler sayesinde kaslar güçlenir ve yeni ekleme uyum sağlanır.

Tedavi planında verilen hareketleri düzenli olarak yapmak, hem ağrıyı azaltır hem de günlük yaşama daha hızlı dönüş sağlar. İyileşme sürecinde çömelme, eğilme veya bacak bacak üstüne atma gibi hareketlerden kaçınılmalıdır. Bu tür hareketler, protezin yerinden çıkmasına veya dokuların zarar görmesine neden olabilir. Oturup kalkarken yavaş ve dengeli hareket etmek önemlidir.

İyileşme sürecinde protezin zorlanmaması için çok alçak sandalyelere veya tuvaletlere oturmaktan kaçınılmalıdır. Diz seviyesinden yukarıda olan sert yüzeyler tercih edilmelidir. Yüksek klozet aparatı veya destekli sandalyeler kullanmak faydalı olur. İlk haftalarda yürüteç ya da baston gibi yürüme destekleri kullanmak, hem dengeyi sağlar hem de kalçaya binen yükü azaltır. Destek kullanımı zamanla azaltılır ancak tamamen bırakılmadan önce doktora danışmak gerekir. Ameliyat bölgesinde enfeksiyon gelişmemesi için yara bakımı çok önemlidir.

Pansumanları önerilen aralıklarla yapmak, ellerinizi temiz tutmak ve belirtilen süre boyunca bölgeyi kuru tutmak gerekir. Kızarıklık, şişlik ya da akıntı gibi durumlarda hemen doktora başvurulmalıdır. Ameliyat sonrası hareketsizlik kan dolaşımını yavaşlatabilir ve pıhtı riskini artırabilir. Bu nedenle sık sık ayak bileği egzersizleri yapmak, bol su içmek ve gerektiğinde kan sulandırıcı ilaçlar kullanmak faydalı olacaktır.

Uzun süre aynı pozisyonda oturmaktan veya yatmaktan kaçınılmalıdır. Aşırı kilo, protezin ömrünü kısaltabilir ve ekleme aşırı yük bindirebilir. Bu nedenle dengeli beslenmek ve ideal kiloda kalmak oldukça önemlidir. Fazla kilolar hem ağrıyı artırır hem de hareket kabiliyetini sınırlar. Ameliyat sonrası denge sorunları yaşanabileceğinden, evde kaygan zeminlerden ve halı kenarlarından uzak durmak gerekir.

Geceleri ışıklandırmayı açık tutmak, banyo ve merdivenlerde tutunma barları kullanmak güvenliği artırır. Kalça protez tedavisi sonrası refleksler ve hareket kabiliyeti bir süre kısıtlanır. Bu nedenle araç kullanmadan önce mutlaka doktor onayı alınmalıdır. Genellikle 6-8 hafta sonra doktor kontrolüyle araç kullanmaya başlanabilir. Bu maddelere dikkat edilmesi, tedaviden maksimum fayda sağlamanızı ve uzun ömürlü bir kullanım elde etmenizi sağlar. Her bireyin iyileşme süreci farklı olduğundan, kişisel takip önemlidir.